Những điều cần biết về Vitamin C

Vitamin C là một chất chống oxy hóa mạnh, được sử dụng trong da liễu để điều trị và phòng ngừa lão hóa da do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Vitamin C cũng được sử dụng để điều trị và cải thiện chứng nám da, tăng sắc tố da. Tuy nhiên, Vitamin C thường không ổn định (do tính oxy hóa mạnh) và khó hấp thu trên da với liều lượng tối đa, do đó, đã có nhiều nghiên cứu nhằm tìm ra các hợp chất Vitamin ổn định hơn cũng như các phương pháp mới giúp hấp thụ tốt Vitamin C trên da.

Giới thiệu

Acid ascorbic, hay thông dụng gọi là Vitamin C, là một chất chống oxy hóa tự nhiên; hầu hết các loài thực vật và động vật có khả năng tự tổng hợp Vitamin C trong cơ thể. Tuy nhiên, người và một số động vật có xương sống khác thiếu enzyme L-glucono-gamma lactone oxidase nên không thể tự tổng hợp Vitamin C trong cơ thể. Vì thế, bù lại, chúng ta phải lấy Vitamin C từ các nguồn tự nhiên bên ngoài như trái cây họ cam chanh, các loại rau cải xanh, dâu tây, đu đủ ...

Gắn với sự tìm ra vitamin C phải nói đến bệnh Scorbut. Đây đã từng là một chứng bệnh nan y ảnh hưởng đến rất nhiều người được ghi nhận từ thời Ai Cập và La Mã cổ đại. Người mắc bệnh này sẽ bị chảy máu nướu răng, xuất huyết dưới da, thâm tím cơ thể và dần dần tử vong. Thế rồi khi một số nhà khoa học đầu tiên chú ý thấy rằng một số thủy thủ khi theo tàu đi xa và có các loại trái cây như cam, chanh thì không mắc bệnh, trong khi số khác thì có đã dẫn đến một loạt các nghiên cứu tìm hiểu và kết quả là năm 1937, bác sĩ Albert Szent Goyrgi đã được trao giải Nobel do đã cô lập được Vitamin C và xác định vai trò của nó đối với bệnh Scorbut.  Tên gọi “Ascorbic acid” với nghĩa gốc “Ascorbut” – không bị Scorbut – của vitamin C ra đời từ đó.

Đồng phân quay trái với tên gọi L-ascorbic acid (LAA) là dạng hoạt động hóa học của Vitamin C. Trong tự nhiên, Vitamin C được tìm thấy dưới dạng hỗn hợp 2 đồng phân khác nhau, D và L, tuy nhiên, chỉ có L-AA là có tác động sinh học. Và bởi do sự hấp thụ Vitamin C kém tại ruột. đi kèm với tác động yếu ớt trên da khi được dùng qua đường uống mà các chế phẩm bôi hoặc thoa trực tiếp vitamic C lên da được ưa chuộng do mang lại hiệu quả cải thiện và chăm sóc làn da rất cao.

Đặc tính hóa học của Vitamin C

Serum Pure Vitamin C 21.5 Advanced Serum

Vitamin C là chất chống oxy hóa hoạt động mạnh mẽ trên da, giúp bảo vệ da trung hòa và chống lại các gốc oxy hóa gây hại (Reactive oxygen species – ROS). Các gốc ROS này thường xuyên được tạo ra do tác động của các yếu tố như chế độ ăn mất cân bằng, nhiều dầu mỡ, tia UV từ ánh nắng mặt trời, các hóa chất công nghiệp như thuốc nhuộm, tẩy trong quần áo, hoặc đơn giản khi cơ thể bị mất nước. Nếu không có một cơ chế hóa giải các gốc oxy hóa này thì chúng sẽ làm thay đổi thuộc tính màng tế bào, các protein và đặc biệt là suy giảm tổng hợp và chất lượng collagen. Điều này biểu hiện ra ngoài bằng tình trạng lão hóa, thâm, sạm nám, làm mất tính đàn hồi và tổn thương da không hồi phục được.

Từ hoạt tính chống oxy hóa này mà vitamin C có các tác động đáng kể sau:

1. Vitamin C giúp chống lại tác hại của ánh sáng mặt trời lên da

Như đã nói, tia UV, gồm UVA và UVB, tạo ra các gốc oxy hóa gây hại. Tia UVA xuyên vào lớp hạ bì sâu gấp 30-40 lần so với tia UVB gây ra đột biến và phá hủy collagen, elastin, proteoglycans và các cấu trúc tế bào da khác. Trong khi đó, tia UVB gây ra cháy nắng, ROS, đột biến biểu bì và ung thư da. Kem chống nắng khi dùng đúng cách ngăn ngừa ban đỏ do tia UV và đột biến gây ra ung thư da. Tuy nhiên, kem chống nắng chỉ có hiệu quả ngăn chặn được 55% các gốc tự do sản sinh trong da do tiếp xúc với tia UV. Để tối ưu hóa việc bảo vệ làn da, cần phải sử dụng kem chống nắng kết hợp với chất chống oxy hóa dạng bôi, đặc biệt như vitamin C. Trong điều kiện phòng thí nghiệm, chế phẩm bội Vitamin C nồng độ 10% có thể làm giảm đỏ da do UVB tới 52% và giảm sự hình thành các tế bào cháy nắng đến 40-60%.

2. Vitamin C giúp tăng cường tổng hợp và cải thiện chất lượng collagen

Bên cạnh khả năng bảo vệ da, Vitamin C rất cần thiết cho quá trình tổng hợp và tái tạo collagen. Rất nhiều nghiên cứu đã xác nhận sự cần thiết của Vitamin C trong chu trình tổng hợp và tăng chất lượng các phần tử collagen. Thực tế cho thấy, Vitamin C đóng vai trò như một coenzym cho prolysin và lysin hydroxylase, các enzym chịu trách nhiệm cho việc ổn định và tạo liên kết chéo giúp bền hóa các phân tử collagen. Không những thế, vitamin C còn kích thích quá trình peroxy hóa lipid tạo ra malondialdehyde và chất này, đến lượt nó, thúc đẩy biểu hiện của gen chỉ huy tổng hợp và điều chỉnh colagen.

Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy rằng việc sử dụng thoa Vitamin C làm tăng sản xuất collagen ở người trẻ cũng như người già.

3. Vitamin C giúp điều hòa và cải thiện sắc tố làn da

Da nám và sạm đi là do sự gia tăng tổng hợp melanin từ các tế bào sắc tố (melanocytes) khi chúng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Về cơ bản, đây là một cơ chế tự bảo vệ của cơ thể khỏi tác động nghiêm trọng hơn của các tia cực tím. Tuy nhiên, đổi lại làm mất tính thẩm mỹ của sắc da.

Hiện có rất nhiều hoạt chất được sử dụng để làm trắng da được chia làm 02 nhóm: Nhóm một có tác động gây độc lên tế bào sắc tố và nhóm hai giúp ngăn chặn và điều hòa quá trình sinh tổng hợp quá mức melanin.  Vitamin C thuộc vào loại thứ hai; chất này tương tác với các ion tại vị trí chuyên biệt và ức chế sự hoạt động của các enzyme tyrosinase – enzyme quyết định trong hình thành melanin – từ đó làm giảm sự hình thành melanin. Vitamin C cũng hoạt động trên các tế bào sắc tố quanh nang lông. Tuy nhiên, do tính không ổn định mà chỉ một số ít các chế phẩm chọn lọc có thể mang lại hiệu quả này. Một số loại mỹ phẩm không đáng tin cậy thường hay đưa vào thêm các chất thuộc nhóm 1 – gây độc tế bào, tẩy và bào mòn da – để tạo hiệu quả nhanh chóng nhưng hậu quả không lường.

4. Vitamin C có hoạt tính kháng viêm

Vitamin C do mang tính khử tự nhiên nên có hoạt tính kháng viêm tốt nên được sử dụng hỗ trợ điều trị các tình trạng như mụn trứng cá và rosacea. Nó còn có thể thúc đẩy làm lành vết thương và cải thiện tính chất làn da mới.

Các loại vitamin C

Vitamin C hiện có sẵn trên thị trường trong nhiều loại kem, serum và các chất thẩm thấu qua da. Trong số này, chỉ có serum là chứa dạng hoạt động của vitamin C, tức L – Ascorbic acid (LAA).

Vitamin C – LAA -  gần như không màu, khi tiếp xúc với ánh sáng sẽ bị oxy hóa thành Dehydro Ascorbic Acid (DHAA) có màu vàng đến cam. Để ổn định LAA này cần duy trì độ pH dưới 3,5. Ở độ pH này, các điện tích trên phân tử được vận chuyển linh hoạt trong lớp sừng, giúp vitamin hấp thu vào da tốt hơn.

Thực tế nghiêm cứu cho thấy hiệu quả của Vitamin C tỷ lệ thuận với nồng độ, tức là nồng độ càng cao, hiệu quả càng lớn, tuy nhiên giới hạn nồng độ không được quá 20%. Vượt quá nồng độ này, da không thể hấp thu vitamin C hơn được nữa và trở nên vô ích.

Do da sinh trưởng và lớp cũ được thay thế bằng lớp mới hằng ngày, nên việc duy trì Vitamin C mỗi 8 giờ (tức mỗi ngày có 24 giờ cần bôi vitamin C ít nhất 3 lần/ngày) là rất cần thiết trong việc chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời. Do tia UV làm giảm nồng độ Vitamin C, nên cần bôi trước khi và cả sau khi ra nắng để đảm bảo hiệu quả của Vitamin C. Vitamin C sử dụng kết hợp với Vitamin E giúp tăng hoạt động của Vitamin C lên 4 lần. Ngoài ra Vitamin C sử dụng kết hợp với tyrosine, zinc được chứng minh là làm tăng sinh khả dụng của Vitamin C lên gấp 20 lần.

Có rất nhiều loại kem với dẫn xuất của Vitamin C trên thị trường và điều quan trọng là người tiêu dùng nên biết cách lựa chọn loại nào cho tác động an toàn và hiệu quả Vitamin C:

             - Magnesium ascorbyl phosphate (MAP): là ester vitamin C ổn định nhất và được yêu thích nhất. Phân tử thân dầu này được dễ dàng hấp thụ vào da cho tác dụng dưỡng ẩm trên da và làm giảm sự mất nước qua biểu bì. Nó cũng là một gốc tự do giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời và làm tăng sản xuất collagen.

Các dẫn xuất este hóa ổn định khác gồm:

             - Ascorbyl palmitate 6: một gốc tự do tan trong dầu được thủy phân trong cơ thể thành Vitamin C hoạt động và acid palmitic. 

             - Disodium isostearyl 2-0 L-ascorbyl phosphate (VCP-IS-Na): một dẫn xuất đáng tin cậy và phổ biến của Vitamin C với một chuỗi alkyl C8 thân dầu giúp tăng tính thấm hoạt chất qua các lớp biểu bì 

             - Tetraisopalmitoyl ascorbic acid: một pro - vitamin tan trong dầu đang trong qúa trình nghiên cứu.

Tác dụng phụ của việc bôi Vitamin C

Vitamin C phần lớn an toàn để sử dụng hàng ngày với thời gian dài. Nó có thể được sử dụng kết hợp với kem chống nắng, các chất chống lão hóa phổ biến khác như AHA,  BHA, tretinoin, và các chất chống oxy hóa khác như vitamin E ... Vitamin C rất hiếm khi gây ra cảm giác châm chích hoặc làm khô da, và các triệu chứng này hoàn toàn phòng tránh được bằng cách sử dụng các chất làm ẩm.